۱۰ میلیون نفر هنوز کارت هوشمند ملی دریافت نکردهاند
دنیای اقتصاد: در حالی که حدود ۸ سال از شروع پروژه کارت هوشمند ملی میگذرد، هنوز نزدیک به ۱۰ میلیون نفر از ثبتنامکنندگان به دلایل مختلف کارت خود را دریافت نکردهاند. براساس گزارش مرکز پژوهشهای مجلس، افزون بر تکمیل نشدن فرآیند صدور این کارت و اجرای ناقص این پروژه، کارتهای صادرشده برای اهدافی چون احراز هویت الکترونیک و امضای دیجیتال آماده نیست و کاربردی جز یک کارت شناسایی ساده را ندارد. بیتفاوتی جمع زیادی از افراد به دریافت این کارت و عدم استفاده از آن در دستگاهها شکست پروژه را نشان میدهد.
پروژه کارت هوشمند ملی بهرغم گذشت هشت سال هنوز ناتمام باقی مانده و در همین حال مرکز پژوهشهای مجلس در تازهترین گزارش خود معتقد است به دلیل اجرای ناقص و ضعیف، مزیتی برای کشور ایجاد نشده است. سال ۱۳۹۱ بود که پروژه کارت ملی هوشمند با صدور ۲ میلیون کارت کار خود را آغاز کرد و قرار بود صدور آن برای تمام اتباع ایرانی تا پایان سال ۱۳۹۴، بهعنوان زیرساختی بنیادی برای تحول دیجیتال و تحقق پروژههای دولت الکترونیک تکمیل شود. اما حال کار به جایی رسیده که تاریخ انقضای کارتهای صادر شده ابتدایی رو به پایان است و هنوز با گذشت هشت سال، این پروژه ناتمام مانده است.
براساس آمار منتشر شده توسط مرکز پژوهشهای مجلس، تاکنون از مجموع ۶۲ و نیم میلیون نفر واجد شرایط دریافت کارت هوشمند، حدود ۵۸ میلیون نفر برای دریافت کارت هوشمند ملی ثبتنام کردهاند که برای ۴۸ میلیون نفر کارت صادر شده است. بنابراین حدود ۱۰ میلیون نفر از افرادی که ثبتنام کردهاند کارت هوشمند ملی خود را دریافت نکردهاند. حدود ۴ یا ۵ میلیون نفر نیز برای دریافت کارت تاکنون اقدامی نکردهاند.
مسوولان دلایل مختلفی برای این تاخیر ذکر میکنند از جمله تحریمها، جابهجایی ردیفهای بودجه و هزینه شدن آنها در محلهای دیگر. بر اساس گزارش مرکز پژوهشهای مجلس این کارتهای هوشمند قرار بود بستری برای احراز هویت دیجیتال و ایجاد امضای دیجیتال برای هر فرد باشند؛ در حالی که اکنون به واسطه اجرای ناقص این طرح، این کارتهای هوشمند مزیت خاصی نسبت به کارتملیهای ساده پیشین ایجاد نکرده و صرفا برای شناسایی افراد آن هم عمدتا بهصورت آفلاین مورد استفاده قرار میگیرند. کارشناسان معتقدند به دلیل حذف برخی مراحل راستیآزمایی اطلاعات از پروسه ثبتنام این کارت هوشمند، کشور فاقد پایگاه اطلاعات سببی و نسبی افراد است و همین امر موجب میشود که امکان جعل هویت در چنین طرحی چندان دور از ذهن نباشد.
کارت هوشمند ملی؛ سند حاوی اطلاعات هویتی ثبت و ذخیره شده یک تبعه ایرانی با سطوح دسترسی متناسب با نیاز و وظیفه و کار بوده و علاوه بر امکان احراز هویت و امضای الکترونیکی، بهعنوان کلید دسترسی به اطلاعات هویتی وی در پایگاه و سایر اطلاعات شخصی قابل دسترسی ذیربط در دستگاههای مرتبط با پایگاه، کاربرد داشته و همچنین امکان رایگیری الکترونیکی و ثبت، ذخیره، دسترسی و اصلاح برخی اطلاعات شخصی وی را برای برخی از دستگاهها حسب وظیفه قانونی آنها، فراهم میسازد. با این حال با وجود گذشت ۸ سال از اجرای این طرح، هیچکدام از اهداف مورد انتظار برای اجرای چنین طرحی اعم از امضای دیجیتال و احراز هویت الکترونیک محقق نشده است.
چندی پیش آذری جهرمی، وزیر ارتباطات در رونمایی از چند خدمت جدید پستبانک، از اولین کاربرد کارت ملی هوشمند رونمایی کرد. وی در این مراسم گفت: «با توجه به فراگیری مطلوب، از پستبانک خواسته بودم که کارتخوانهای کارت ملی هوشمند را در تمام شعبهها نصب کند، اگر حسابی میخواهد افتتاح شود یا چکی وصول شود، دیگر با کپی گرفتن از کارت و تشخیص هویت توسط مسوول باجه نباشد، تا جعل و پولشویی دشوارتر از قبل شود و از فساد پیشگیری کند.» وی افزوده بود این حرکت شروعی برای به کارگیری صحیح کارت ملی هوشمند خواهد بود و به زودی این کار در همه دستگاهها فراگیر خواهد شد.
اما در گزارش اخیر مرکز پژوهشهای مجلس، عملیاتی کردن استفاده از این کارتها نیز خود بهعنوان یکی از چالشها مطرح شده است. کارشناسان این مرکز معتقدند یکی از مشکلاتی که در آینده، کشور با آن روبهرو خواهد شد نحوه بهکارگیری کارت هوشمند و نیاز به تولید یا واردات تعداد کثیری کارتخوان است که خود با هزینهای که امروز حدود ۳ تا ۵ میلیون تومان است بار مضاعفی بر دوش کشور خواهد گذاشت.